२१ व्या शतकातील इंटरनेटची झेप पाहता एका क्लिकवर सगळ काही उपलब्ध आणि त्याच वेगाने २१ शतकातील माणुसही धावतो आहे त्याला सर्व काही तयार आणि कमी वेळेत हव आहे
आणि त्यासाठी उत्तम पर्याय ऑनलाईन मार्केट याच जाळ सर्वदूर पसरलेलं आहे आणि ते तितकच मजबूतही आहे. शेतकरी विविध प्रकारचा कृषीमाल ग्रामीण तसेच शहरी ग्राहकांपरेनंत इंटरनेट च्या माध्यमातून पोहोचवू शकतो.
▪शेतमालाची कॅश ऑन डिलीव्हरी :-
थेट भाजीपाला विक्री :-
१.▪ शेतमालाची कॅश ऑन डिलीव्हरी :- वस्तू मिळाल्यावर पैशाच्या स्वरूपात तिची किंमत मोजतो, याच संकल्पनेला कॅश ऑन डिलीव्हरी म्हणतात. या संकल्पनेवर आधारित शेतकरी आपला भाजीपाला विकून शकतो यासाठी भविष्यातील आव्हाने ओळखून शेतकऱ्यांनी वैयक्तिक किंवा गटपातळीवर या क्षेत्रात उतरण्याची व शेतमाल प्रकियेतून मूल्यवर्धन करण्याची गरज आहे त्यामुळे काही प्रमाणात अपेक्षीत दर मिळविणे व शेतमालाचे नुकसान टाळणे शक्य होईल.
२.▪ थेट भाजीपाला विक्री ▪योग्य बाजारपेठे अभावी किंवा प्रकिया न केल्यामुळे शेतमालचे, विशेषतः भाजीपाल्यचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान होते.या सर्व अडचणींवर ' थेट घरपोच भाजीपाला पुरवठा 'ही संकल्पना काही प्रमाणात नियंत्रण आणू शकते.यासाठी शेतकऱ्यांनी काही खालील गोष्टींवर लक्ष देणे आवश्यक आहे.
१ उत्तम दर्जाचे कृषीमाल उत्पादन.
२ अत्याधुनिक लागवड ते कृषीमाल विपणन.
३.ग्राहक वर्गाच्या पसंतीचा अभ्यास.
४.किटकनाशकाचा कमीत कमी वापर.
५.सेंदिय शेतीचा वापर.
६. दर्जात्मक मालाची निवड.
७. आकर्षक पॅकिंग.
८ .दैनंदिन व वेळेत भाजीपाला पुरवठा.
९. साप्ताहिक अथवा मासिक ग्राहक अभिप्राय.
१०. मोबाईल, सोशल नेटवर्किंग साईटचा प्रभावी वापर.
भाजीपाला मार्केटिंगसाठी मोठमोठी शहरे शेतकरीवर्गाला खुणावत आहे. ही मोठी संधी आळखून यात उतरले पाहीजे.तसेच 'नंबर फिरवा आणि भाजी मिळवा 'हा उपक्रम सुध्दा राबवु शकतो. यात शेतकरी भाजीपाला तसेच इतरही कृषीमाल उदा. धान्य, डाळी,फळे विकून चांगले अर्थाजन करू शकेल. काढणी पश्चात तंत्रज्ञानाच्या अभावामुळे कृषीमालाचे बर्याच प्रमाणात नुकसान होते.या समस्येवर कृषीमाल प्रकिया हा उत्तम पर्याय आहे. भारतात शेतीमालाची मुबलक उपलब्धता आहे.माञ योग्य व्यवस्थापन व कौशल्य अभावी यावर प्रकिया होत नाही. योग्य व्यवस्थापनाला ज्ञानाची जोड दिली तर भाजीपाला निर्जलीकरण, दुग्ध प्रक्रिया आदि उद्योग शेतकरी उभारू शकतात. शेतीवरील उत्पादनाला योग्य किंमत हवी असेल तर शेतकऱ्यांनी शेतीमाल प्रक्रियेत कडे वळुन इंटरनेटद्वारे कृषीमालाचे विपणन करावे.
आचल देवेंद्र इंगळ
(बी.एस.सी.कृषी.)
स्व. लालासाहेब देशमुख कृषी महाविद्यालय, तिवसा. जिल्हा. अमरावती.
मो. 9975021795 इ.मेल. achalingale08@gmail.com
